In veel gevallen is het noodzakelijk om naast ruwvoer ook aanvullend voer aan je paard of pony te geven. Het Nederlandse gras en hooi is veelal niet toereikend genoeg, zoals momenteel het lage eiwitgehalte, maar ook in vitamines, mineralen of sporenelementen. Dan is het nodig om 'bij te voeren'. Maar welk voer is er nu geschikt en passend?
Aanvullend voer, ook wel krachtvoer genoemd, is jaren geleden ontstaan toen paarden die 5-6 uur per dag moesten werken. Die paarden leken niet genoeg energie te hebben met alleen gras of hooi en er werd voor gekozen om deze paarden een beetje haver bij te voeren. Het effect van haver was zo goed, dat er vanuit deze ervaring allerlei voedermiddelen zijn ontstaan die we inmiddels kennen als brok en muesli. Maar er is nog meer. We zetten ze voor je op een rij.
Brokken of biks
Het bekendste voedermiddel is toch wel biks of brokken. Brokken kunnen uit verschillende ingrediënten bestaan, zoals mais, granen, ruwvoer, melasse en toegevoegde vitamines en mineralen. In brokken zijn deze ingrediënten bewerkt en geperst tot een brokje. Vaak zijn deze ingrediënten verhit om de voedingsstoffen beter opneembaar te maken.
Brokken zijn relatief lang houdbaar en het voert makkelijk. Er is minder kans op verspilling en je kunt het makkelijk opslaan. De meeste brokken zijn smakelijk door de toevoeging van een smaakmaker zoals melasse of appelpulp. Er zijn vitamines en mineralen aan toegevoegd, zodat de tekorten uit het ruwvoer voldoende aangevuld kunnen worden. Het nadeel is wel dat je vaak veel moet voeren om aan de dagelijkse hoeveelheid te komen.
Door de vorm kauwen de paarden er minder op, waardoor er minder speeksel wordt gevormd. Dat speeksel is echter weer nodig voor de vertering en het maagzuur te neutraliseren. Dit kan problemen met de vertering veroorzaken. Het is daarom aan te raden om brokken te voeren nadat je paard al een portie hooi op heeft.
Er zijn paarden die niet zo goed op granen reageren en fysieke reacties krijgen, zoals jeuk en huidproblemen. Ook zijn er paarden die te heet worden van brokken. Over het algemeen geldt: des te hoger het aandeel suiker en zetmeel, des te groter de reactie kan zijn. Let dus goed op of je paard hier wel of niet tegen kan.
Muesli
In veel muesli's zitten dezelfde ingrediënten als in brokken, maar dan niet geperst. En ook hier zijn vitamines en mineralen toegevoegd. Eigenlijk is muesli dan ook geen goede benaming, maar spreken we over een premix. Soms is er ook melasse aan toegevoegd, maar er zijn steeds meer melassevrije muesli's te koop. Datzelfde geldt voor granen. Er zijn muesli's waar juist veel granen (haver, spelt, tarwe) aan zijn toegevoegd, maar er zijn ook graanvrije muesli's te koop.
Muesli's zijn minder lang houdbaar dan brokken. Zeker als er ook melasse of olie aan is toegevoegd, wordt het snel ranzig. Muesli's zijn ook aantrekkelijker voor ongedierte dan brokken.
Paarden vinden muesli's vaak smakelijk en het is ook een makkelijk voer om supplementen of medicijnen door te mengen. De structuur is grof en het paard moet er daarom langer op kauwen. Langer kauwen betekent meer speekselaanmaak, wat weer beter is voor de spijsvertering.
Balancer
Paarden werken tegenwoordig niet zo hard meer als vroeger. De meeste paarden worden als hobby gehouden, voor recreatieve doeleinden en dat vraagt een andere manier van voeren. Simpelweg omdat de meeste pony's en paarden anders veel te dik worden. Relatief nieuw op de markt is dan ook de balancer, ofwel de vitaminebrok.
Een balancer vult eigenlijk alleen maar de tekorten in het ruwvoer aan. Het is een geconcentreerd krachtvoer met een hogere dosering vitamines, mineralen en sporenelementen, waardoor je dagelijks maar een kleine hoeveelheid hoeft te voeren. Let er wel op dat je hiermee geen aanvulling op eiwit doet en de energie relatief beperkt is. Voor een sportpaard in de hogere sport, zal een balancer dan ook niet voldoende zijn.
Granen
Granen zijn zaden van een plant. Er zijn verschillende soorten planten en dus ook granen, die in meer of mindere mate geschikt zijn voor paarden. Granen bevatten voedingsvezels en zetmeel. Vroeger was het gebruikelijk om grote hoeveelheden graan te voeren, tegenwoordig is duidelijk dat dit niet zo gezond is voor een paard. Gluten kunnen namelijk zorgen voor spijsverteringsproblemen. Maar een gevarieerd rantsoen mag best wat graan bevatten, als je dit maar gericht en doordacht voert.
Granen hebben een scheve calcium : fosfor verhouding. Dit is het tegenovergestelde van luzerne en esparcette. Je kunt dit dus gebruiken als tegenhanger.
Maïs
Maïs bevat 2 soorten zetmeel: makkelijk verteerbaar dat direct van de dunne darm naar het bloed gaat, waardoor de bloedsuikerspiegel snel stijgt. En moeilijk verteerbaar, dat naar de dikke darm wordt vervoerd. Hier stimuleert het de groei van melkzuurbacteriën, waardoor de pH in de darmen zakt. Maïs is makkelijk verteerbaar maar heel hoog in suiker en zetmeel.
Spelt
De originele spelt wordt beter verdragen door een paard. Wil je dit graan voeren, zoek dan naar oerspelt. De huidige spelt is te klein om goed te kunnen kauwen. De speltkaf is scherp en kan schade brengen aan de mond en darmwand.
Boekweit
Boekwijt heeft als graan een aantal voordelen voor je paard. Het is een goede bron van plantaardige eiwitten, rijk aan vitamine B, magnesium, koper, kalium, fosfor en antioxidanten.
Haver
Haver is misschien nog wel het beste graan om aan je paard te geven. Je hebt 2 soorten haver, geel en zwart. Gele haver geeft meer directe energie, waar zwarte haver de energie iets langzamer afgeeft. Het wordt het beste opgenomen als je het vermaalt. Het zetmeel uit haver is makkelijk verteerbaar en is zeer geschikt voor warmbloedpaarden. Sobere paarden kunnen er snel schrikachtig en te heet van worden, dus doseer niet te hoog als je haver wilt voeren.
Er bestaat ook groene haver. Dit is echter geen krachtvoer, omdat dit de volledige plant is die is geoogst voor de plant de korrel heeft aangemaakt. Groene haver valt daarom ook onder de ruwvoeders en brengt drukkere paarden juist wat meer tot rust. Het bevat minder suiker en zetmeel, maar meer cellulose.
Tips voor het geven van krachtvoer
- Vraag je af of krachtvoer echt nodig is, of dat een balancer passender is.
- Verspreid krachtvoer over meerdere kleine porties op een dag of verspreid het door het hooi als dit kan. Dit vertraagt de eetsnelheid en stimuleert de kauwbewegingen. Ook een steen in de voerbak kan helpen om het tempo te verlagen.
- Let goed op de ingrediënten die passen bij het type paard dat je hebt. Over het algemeen kunnen warmbloedpaarden en sportpaarden zetmeel en suiker goed verdragen, waar je bij sobere rassen juist zo min mogelijk suiker en zetmeel wilt voeren.
- Voer altijd eerst ruwvoer voor krachtvoer, zodat de maag al een bodem heeft en er al voldoende speeksel is aangemaakt voor de vertering.
- Stel altijd een liksteen en vers water ter beschikking.
